سوال:

در اراضی موقوفه مبادرت به حفر چاه و یا زهكشی جهت استحصال آب شده، بین متولی موقوفه و اهالی محل اختلاف است كه آیا آب استحصالی متعلق به مردم است یا موقوفه؟

جواب:

بسمه تعالی

حكم كلی مساله روشن است كه هر گونه تصرف در موقوفه باید در جهت وقف و زیر نظر متولی باشد ولی مسایل اختلافی باید در محاكم حل و فصل شود.

سوال:

* در داخل زمین موقوفه چاه آب آشامیدنی جهت مصرف اهالی احداث شده است شرایط شرعی و سهم موقوفه چگونه تایید می‌ شود؟

جواب:

بسمه تعالی

آب حكم خود زمین را دارد كه باید در موقوفه مصرف شود و اگر موقوفه به آن نیاز ندارد با نظر متولی شرعی عواید آن تحصیل و در جهت وقف صرف می‌شود.

سوال:

در قریه‌ای یك دانگ آب صاحبش وقف كرده بود كه برای درختانی كه در كوچه و در حیاط‌ ها و برای گل كاری و غیره جاری شود از زمانی كه روستا لوله كشی آب شده است این آب بلا تكلیف شده و معلوم نیست به كجا می‌رود و اكنون اینجانب رفته‌ام و از اوقاف اجاره كرده‌ام و در بهای آن پول به اوقاف پرداخت می‌كنم و این آب برای زراعت و برای درخت كاری به كار می‌برم آیا این آب برای بنده مباح است یا خیر؟

جواب:

بسمه تعالی

حكم كلی مساله این است كه اگر امكان استفاده از آب در همان جهت وقف باشد تغییر جایز نیست ولی مساله خاص نیاز به رسیدگی دارد.

سوال:

آب موقوفه در این شهر وقف بر پر كردن حوض انبارها و آبیاری درختان و حوض‌های خانگی در منطقه بوده است این آب اكنون در اجاره عده‌ای از كشاورزان بوده و با قیمتی ارزان‌تر از قیمت كارشناسی موجود شرب می‌شود اكنون كه حوض انبارها كم و درختان توسط شهرداری آبیاری می‌شود، 1- آیا تغییر كاربری آب از موارد پركردن حوض انبارها و آبیاری درختان و غیره به كاربری كشاورزی اشكال شرعی ندارد؟ 2- آیا می‌توان این آب را به قیمت ارزان واگذار كرد یا لازم است با نظر كارشناسی تعیین اجاره بهاء شود؟ 3- از آنجایی كه این آب وقف بر محله‌ای به نام قصبه شهر شده است آیا می‌توان این آب را در خارج از محدوده قصبه شهر به افرادی غیر ساكن در قصبه شهر جهت مصارف كشاورزی اجاره داد؟ 4- درآمد حاصل از این آب با توجه به آبیاری درختان توسط شهرداری و نبودن آب انبارهای زیاد در چه مواردی لازم است هزینه شود؟ 5- برخی از كسانی این آب را مدت چندین سال اجاره دارند از پرداخت اجاره خودداری كرده و خود را ذی حق می‌دانند و به نرخ كارشناسی روز راضی نمی‌شوند آیا تملك آب این موقوفه به مدت چندین سال حقی را متوجه آنان می‌سازد یا در پایان هر سال اداره محترم اوقاف و امور خیریه لازم است تمدید قرار داد كرده و اجاره بها جدیدی تنظیم كند ؟

جواب:

بسمه تعالی

از وقف باید زیر نظر متولی شرعی در جهت وقف استفاده شود و تغییر ندهند بلی اگر استفاده در جهت وقف به هیچ وجه ممكن نباشد می‌توانند در مطلق خیرات از آن استفاده كنند. و قیمت گذاری آن باید طبق مصلحت وقف باشد، والله العالم.

سوال:

یك شبانه روز آب وقفی از قنات یك روستا در مسیر مشخص عبور كرده وقف بر شرب چندین خانه در انتها به سمت آستان مقدس جاری هر قدر و هر كجا كه برسد مشروب شود.

تعدادی از افراد موقوف علیهم در طول سال در خانه‌هایشان ساكن هستند و عده‌ای بیشتر اوقات سال سكونت ندارند. آیا آنهایی كه ساكن نیستند می‌توانند با معرفی خودشان به عنوان مالكین آب، این آب را از مجرا انداخته آن را به شبكه لوله كشی روستا كه در خارج محدوده موقوف علیهم است واگذار كنند، تا شرب دیگر منازل هم مورد استفاده قرار گیرد؟

آیا فرد یا سازمانی شرعا می‌تواند در این آب وقفی دخل و تصرف كرده؟ باعث قطع جریان آب شده شق النهر كند و این آب را از طریق شبكه لوله كشی روستا به افراد ذی حق و خارج از نظر واقفین، با اخذ آب بها بفروشند؟

آیا متولی یا اداره اوقاف یا هر مقام دیگری شرعا می‌تواند بر خلاف وقفنامه این آب را در خارج از محدوده موقوف علیهم برای شرب دیگر منازل كه واجد شرایط نیستند مورد استفاده قرار دهد، اگر چنین كردند تكلیف شرعی ساكنین آن منازل چه خواهد بود ؟

جواب:

بسمه تعالی

حكم كلی مساله روشن است كه تغییر و تبدیل وقف و ممانعت از عمل طبق وقف نامه جایز نیست لكن موضوع خاص نیاز به رسیدگی دارد كه موكول است به محاكم قضایی.

سوال:

یك باب آب ‏انبار قدیمی جنب مسجد محل ما وجود دارد كه قدیم‌ها از زیر آن برای آب آشامیدنی و از بالای آن به عنوان حسینیه برای مراسم و بعضی وقت ها نماز جماعت استفاده می‏شد، از زمان به وجود آمدن لوله كشی و آب بهداشتی آب‏انبار كم كم مخروبه و بلا استفاده ماند و حتی مقداری از سقف آن فرو ریخت كه همین باعث شد هنگام مراسم و عزاداری زن‌ها در كوچه بنشینند كه خود موجب مشكلات می‏شده است از طرفی مسجد محل كوچك است و گنجایش جمعیت امروز را ندارد به همین دلیل خراب شدن قسمتی از سقف آب‏انبار ناچار شدیم سقف آب‏انبار را خراب كنیم تا از نو سقف بزنیم چون همین باعث می‏شود محل عزاداری بزرگ‌تر و بیشتر شود و در مواقع ضروری از كوچه و محل عابرین برای جمع شدن خانم‌ها استفاده نشود و باعث مشكلات دیگری شود لذا خواهشمند است بفرمایید كه:

درست كردن سقف آب‏انبار چه حكمی دارد ؟

بسمه تعالی

مانع ندارد.

- بعد از درست كردن این آب انبار به دلیل هم دیوار بودن با مسجد قصد داریم دیوار طرف آب‏انبار و مسجد را خراب كنیم و فضا را بیشتر كنیم البته طوری كه مسجد و حسینیه مشخص باشد لطف بفرمایید چه حكمی دارد؟

جواب:

بسمه تعالی

با نظر متولی شرعی و با نبود شخص خاص حاكم شرع و مراعات مصلحت وقف مانع ندارد.

- بالای آب‏انبار یك باب مغازه درست كرده بودند جهت خدام مسجد كه همه كارهای مسجد را انجام دهد و هم در مغازه كاسبی كند با توجه به بزرگ‌تر كردن فضا با مغازه لازم است كه تغییر مكان شود بفرمایید چه حكمی دارد؟

جواب:

بسمه تعالی

تغییر وقف جایز نیست.

فراهنگ 1883**1588